Sultan Şemseddin İltutmuş
Sultan .Kutbuddin Aybek'in ölümüyle emir ve melikler Aram Şah'ı tahta seçmişlerdi.Tahta egemen olacak güçte bulunmayan Aram Şah ile Kutbeddin Aybek'in damadı Şemseddin İltutmuş arasında çarpışma olur, Şemseddin İltutmuş(İltemiş) yener ve tahta çıkar.Tam künyesi Es-Sultan-ül Muazzam Şems-üd Dünya ved-Din,Ebul-Muzaffer İletmiş,Nasır-ı Emir-ül Mü'min-in'dir.
Saltanatının ilk yıllarında Gurlular'ın Türk asıllı kumandanı Taceddin Yıldız ile mücadele ederek geçirmiştir.Harzemşah Muhammed Hindi-kuş'un güneyindeki ülkeleri almaya konulunca Taceddin Yıldız ordusu ile Gazne'den çekilir Lahor,Multan ve Uç'u Multan sultanı Nasiruddin Kabace'den alır.Bununlada kalmayıp 1215'de Delhi üzerine yürüdüysede İltutmuş tarafından bozulur,yaralı olarak yakalanır Badaun kurganına yollanır ve öldürülür.1220'de Moğollar Harzemşahları ezer ve Türk ülkelerini ele geçirir.Muhammed Harzemşah'ın oğlu Celaleddin Lahor'a gelerek kendisine uygun bir arazi ister ancak Celaleddin'in şöhreti ve nüfuzundan çekinen İltutmuş diplomatik olarak isteğini reddetti ve onu Nasiruddin Kabace'nin üzerine yolladı.Harzemşahlar'da Kabace'nin topraklarını yağmalayıp haraca bağladılar ve İltutmuş'ta daha güvenli bir ortama kavuştu.
1225'te Bengal'e Gıyaseddin Hallac'ın üzerine yürür ve onu itaat altına alır.1226 yılında meşhur Ranthambor kalesini fethetti.1227'de Mandor'u fethetti.Gıyaseddin tekrar ayaklandıysada, İletmiş'in oğlu Nasıruddin Mahmud bir baskınla Bihar'ı alır ve Gıyaseddin'i yakalar ve öldürtür ve Bengal'e egemen olur.Mahmud Türkleri çok hırpalayan Raca Birtu adında komşu bir Hint Hükümdarını öldürdükten sonra kendiside ölür.Gıyaseddin'in oğlu Bengal'i tekrar ele geçirsede,1230-31 yılında İltutmuş tekrar Bengal'i alır.1228'de İltutmuş Kabace'nin üzerine yürür , kaçmakta olan Kabace İndus nehrini geçerken boğularak ölmüştür.
1229'da Abbasi halifesi Mustansır-Billah hil'at,menşur ve ünvanlar vermiştir.İltutmuş halife tarafından Hindistan sultanı olarak tanınmıştır.1232'de Gvalyor kurganını geri alır ve 1234'te Malva'yı fetheder.
1236'da Pencap'ta Kakar'lara karşı bir sefere girişirsede sağlık durumu bozulur ve mayıs 1236'da ölür.
Hükümdarlığında Hindulara geçen bölgeleri tekrar ele geçirmiş Sint ve Malva bölgelerini ekleyerek Delhi Sultanlı'ğını büyütmüştür.Cömertliği,yürekliliği,yönetim ve komutadaki üstünlüğü ile ünlüydü.Tabakat-ı Naşiri'de"Şimdiye kadar bilginlere ve din adamlarına karşı bu kadar dürüst,iyi kalpli ve hürmetkar hiç bir hükümdar tahta çıkmamıştır." denilmektedir.Zamanında islam inancı yayıldı ve gelişti.Kendi zamanın Kutb-u Minar tamamlanmıştır. İkta sistemi döneminde yaygın bir şekilde uygulanmıştır.Gündüz mazlumların şikayetleriyle yakından ilgilendiği gibi gecede şikayeti olanların kendisini arayabilmeleri için sarayının önündeki aslan heykeline zil taktırmıştı.(İbn Battuta)
Kaynak;
TDV İslam Ansiklopedisi---mad. ,İltutmış
Yusuf Hikmet Bayur---Hindistan Tarihi 1.cilt
M. Aziz Ahmet---Siyasi Tarihi Ve Müesseseleriyle Delhi Türk İmparatorluğu .
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder